Bert Altena heet iedereen welkom en in het bijzonder de spreker van vanmorgen: Kathleen Ferrier die een lezing gaat houden over ‘De verbindende kracht van verhalen’.

Egbert Hovenkamp leest het gedicht ‘Elke dag vers’ voor, een odegedicht van de dichter Rumi.

Kathleen Ferrier begint met: Als de dag aanbreekt, waar kunnen we licht vinden?

Amanda Gorman beschrijft dat in haar gedicht The Hill We Climb, uitgesproken tijdens de inauguratie van president Biden in 2019. Nederlandse vertaling

De ouders van Kathleen Ferrier waren leraren in hart en nieren: jongeren begeleiden in hun proces om zich te ont-wikkelen zodat zij kunnen worden wie zij in wezen zijn: een uniek persoon, die op eigen wijze een bijdrage kan leveren aan de wereld. Haar vader vertelde veel verhalen, bijvoorbeeld over de spin Anansi: Deze kleine spin lijkt weerloos tegen grote dieren maar kan als enige draden spannen die de hemel en de aarde met elkaar verbinden.

Deze verhalen geven mensen moed, vertrouwen in eigen kracht en kunnen en inspiratie.

Verhalen stimuleren ons voorstellingsvermogen, vergroot onze empathie en ons begrip voor de ander. Je voelt een verbinding. En verbinding voelen is in onze samenleving heel hard nodig.

In 2019 hield Kathleen de Anton de Kom-lezing over de verharding en de breuklijnen in onze maatschappij. In maart 2020 kwam de coronapandemie met al zijn gevolgen en sinds 2022 woedt er een oorlog in Europa die in een Wereldoorlog zou kunnen veranderen.

Waar kunnen we licht vinden?

Vanaf 1945 was de overtuiging: nooit meer een Wereldoorlog. De Verenigde Naties werden opgericht met drie pijlers om de wereldvrede te versterken:

1. Er werden concrete stappen gezet om rijkdom eerlijker te verdelen. Er zijn o.a. een Wereldbank en het Monetair Fonds.
2. Een internationale rechtsorde: misdaden tegen de menselijkheid mochten niet onbestraft blijven. Er kwam het Internationaal Strafhof in Den Haag.
3. Het benadrukken, versterken en bevorderen van alles wat mensen met elkaar verbindt: erfgoed, wetenschap, onderwijs, communicatie, kunst, cultuur. De Unesco werd opgericht.

In de huidige samenleving kennen we elkaar niet en we hebben ook steeds minder de wens om elkaar te kennen. Desinteresse en gebrek aan nieuwsgierigheid in de ander is enorm toegenomen.  Wantrouwen vormt vaak een basis voor oorlog.

Eén samenleving te willen zijn: dat is verdwenen uit Nederland.

George Floyd heeft zijn arrestatie met de dood moeten bekopen, het leidde tot de oprichting van Black Lives Matter. Ook in Nederland gingen we de straat op om op te komen voor gelijke rechten en gelijke kansen.

Ook in Nederland ondervinden zwarte mensen dagelijks een wantrouwende discriminerende behandeling. Bij veel witte mensen was dit tot nu onbekend: het niet weten wat de realiteit van de ander is.

De Black Lives Matter was een eyeopener. Het bracht een bewustwordingsproces op gang. Er kwam meer nuance in de Zwarte-Pieten-discussie, en Mark Rutte maakte in december 2022 excuses voor het slavernijverleden.

Er is een grote ongelijkheid in kansen zowel in Nederland als in het Caraïbisch deel van het koninkrijk.

Er moet een verandering komen in hoe we naar onszelf en naar de ander kijken. Een verandering in oude patronen en oude normen en waarden.

Verandering brengt onzekerheid met zich mee en angst voor verlies. Sinds een paar jaar nemen de armoede, onzekerheid, angst en verdeeldheid toe. We weten niet wat ons nog te wachten staat.

Waar zullen we licht vinden?

Het gevaar is dat we ons laten verlammen, dat we wegzakken in moedeloosheid, en dat we vandaaruit ons opsluiten in ons eigen gelijk. Zodat onze samenleving steeds meer een verbrokkelende samenleving wordt, waar mensen met de rug naar elkaar toe staan, levend in hun eigen bubbel. En dat ze in social media groepen alleen gelijkgestemden ontmoeten. Dit werkt polarisatie en complottheorieën in de hand.

Hoe doorbreek je dit patroon?

Het begint bij oprechte interesse en nieuwsgierigheid in de ander.

En daarna met:

1. Politiek moet in essentie gaan over verbinden van mensen met elkaar en met de planeet. Het moet in het parlement gaan om spreken, redeneren, argumenten met respect voor elkaar. Het gaat om het aan het licht brengen van het waarheidsgehalte. Geen politici die slechts denken in winst en verlies. Maar zachte krachten die verbinden en een visie hebben voor de langere termijn.
2. De Trias Politica zijn de drie krachten van onafhankelijk bestuur die de democratie dragen: de uitvoerende macht, de rechterlijke macht en de wetgevende macht. De macht van de media bepaalt wat wij horen en lezen. Zij spelen een grote rol, en dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Er moet veel meer aandacht komen voor betrouwbare, doordachte en kwalitatieve onderzoeksjournalistiek.
3. Noodzaak van diversiteit. Uitdagingen als klimaatverandering en migratie moeten niet vanuit één manier van denken aangepakt worden. Juist verschillende manieren van denken en verschillende perspectieven zijn van essentieel belang.

Lees in dit verband een recent artikel van Ernst Hirsch Ballin.

Het zijn niet de sterksten of de meest intelligente die zullen overleven, maar degene die met veranderingen kan omgaan (Darwin).

Zoek wat de mensen verbindt, wij hebben elkaar nodig. In Suriname is de diversiteit vanzelfsprekend, iedereen weet: wij hebben elkaar nodig, we moeten het samen doen.

Hoewel Nederland een rijk land is hebben wij hier ondervonden dat democratie kwetsbaar is en verre van vanzelfsprekend.

We kunnen een positieve ontwikkeling tot stand brengen door oprecht de ander te willen leren kennen, oprechte aandacht te hebben, dat is een machtig instrument tegen wantrouwen en uitsluiting.

Als de dag aanbreekt bloeit de ochtend vrij van pijn. Er is altijd licht.

Het licht te zien. Het licht te zijn. Deze tijd vraagt het van ons.

Kees Richters zingt het lied ‘Dank voor de beelden mij voor ogen’ met mooie beelden op de powerpoint.

Vragen en opmerkingen vanuit het publiek:

• Een kiesdrempel kan het grote aantal politieke partijen in de regering terugdringen, maar er wordt al onderzocht hoe er meer samengewerkt kan worden. (Groen Links en PvdA)
• Maar: maak zelf het verschil door samen te werken, het proces is al ingezet.
• Unesco is bezig verhalen te verspreiden bij musea en standbeelden. Maar wij kunnen ook verhalen vertellen aan familie en buren om te delen wat ons beweegt. Het is belangrijk je in een ander te verplaatsen en je gedachten te delen. Alleen je naam is niet genoeg, maar vooral ook je achtergrond, je roots. Deel je gedachten en heb aandacht voor de ander.
• Het Bijbelverhaal van Ruth gaat over migratie, naar zoeken naar verbinding, over geloof, kracht, moed en vertrouwen.
• De media hebben een grote verantwoordelijkheid. Platform Investico , blijft onderzoeken naar de kwaliteit ervan. Botsende belangen lijken verbindingen in de weg te staan. Maar een nieuw systeem moet gebaseerd zijn op verschillende visies.
• Jonge mensen zijn al met een nieuw soort samenwerken bezig: veel minder top-down en veel meer een netwerkstructuur.
• Mensen dienen te stoppen met het verbranden van Korans en Bijbels, het is nodeloos kwetsend. En stoppen om de vlag omgekeerd op te hangen. Het verhaal daarachter is overigens bij weinigen bekend.
• Polariserende partijen leggen de vinger op de zere plek. Er is door machtsdenken niet geluisterd naar waar mensen in hun dagelijkse dingen tegenaan lopen. Het gelijk ligt niet aan één kant.

Als afsluiting draagt Egbert Hovenkamp zijn ter-plekke-poëem voor: In verhaal komend, oplichtend.

De volgende bijeenkomst is zondag 2 april. Liesbeth Burger zal vertellen over haar werk als waarnemer in Palestijnse gebieden.